Ασημάκης Παλαιολόγος
Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική Σχολή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2024
Τύπος: Διατριβές

Περίληψη

Αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής είναι η βιομηχανία και το βιομηχανικό εργατικό κίνημα στην Πάτρα κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Εντός του 20ού αιώνα, η κύρια εστίαση γίνεται στη Μεταπολίτευση. Συγκεκριμένα, εξετάζονται οι μετασχηματισμοί που γνώρισαν η βιομηχανία και το εργατικό κίνημα της Πάτρας εντός του ευρύτερου περιβάλλοντος της Μεταπολίτευσης. Ειδικότερα, η μελέτη επιχειρεί αφενός να σκιαγραφήσει τις μεταβολές που συντελέστηκαν στην πατραϊκή βιομηχανία στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Αφετέρου την αλληλεπίδραση της βιομηχανικής εργατικής τάξης και της δραστηριότητάς της με το πυκνό σε ερεθίσματα περιβάλλον της Μεταπολίτευσης. Για την υλοποίηση των προαναφερθέντων στόχων, αποπειράται να ανασυνθέσει το γενικότερο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον της Μεταπολίτευσης. Η έμφαση στη Μεταπολίτευση δίνεται διότι αποτελεί μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από την ευρεία πολιτική και κοινωνική ενεργοποίηση, γύρω από τα αιτήματα και τις προσδοκίες για εκδημοκρατισμό. Η εν λόγω συλλογική ενεργοποίηση, πυροδότησε μια δραστική αλλαγή των αντιλήψεων στην κοινωνία και την πολιτική και διαμόρφωσε ένα περιβάλλον που επηρέασε αποφασιστικά το εργατικό κίνημα στο σύνολο της ελληνικής βιομηχανίας, με τη μελέτη να επικεντρώνεται στο να ανασυγκροτήσει τη δραστηριότητα και τα χαρακτηριστικά του. Σε ό,τι αφορά το τοπικό επίπεδο, η μελέτη της πατραϊκής βιομηχανίας, των βιομηχανικών εργατών και της δραστηριότητάς τους με την παράλληλη ένταξη στο ευρύτερο πλαίσιο των δοσμένων ιστορικών συνθηκών του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού ξεκινά με συστηματικό τρόπο από τον Μεσοπόλεμο. Ο Μεσοπόλεμος συνιστά τη χρονική αφετηρία του συγκεκριμένου ερευνητικού τριπτύχου διότι αποτελεί την περίοδο κατά την οποία σχηματοποιήθηκαν βασικά φυσιογνωμικά γνωρίσματα τόσο της πατραϊκής βιομηχανίας όσο και του εργατικού δυναμικού της. Γνωρίσματα τα οποία διαμορφώθηκαν περεταίρω στα μεταπολεμικά χρόνια και κληροδοτήθηκαν στη Μεταπολίτευση. Σε αυτό το χρονολογικό εύρος του 20ού αιώνα και αξιοποιώντας μεγάλο όγκο αρχειακών και άλλων πρωτογενών πηγών (δημοσιευμένες πηγές, Τύπος, διαδίκτυο, προφορική ιστορία), η διατριβή επιχειρεί να ακολουθήσει μια όσο το δυνατόν πιο ολιστική προσέγγιση. Πιο συγκεκριμένα, να χαρτογραφήσει τη μορφολογία της βιομηχανίας της Πάτρας, αλλά και να ανασυνθέσει τις μεταβολές που συντελέστηκαν στην πατραϊκή βιομηχανία και την εργατική της τάξη, καθώς και να καταγράψει τα πολλαπλά επίπεδα του αποτυπώματος της βιομηχανίας και των βιομηχανικών εργατών στην πόλη. Ακόμα, δίνει ιδιαίτερο βάρος στη διερεύνηση μιας σειράς ζητημάτων που σχετίζονται με τη βιομηχανική εργατική τάξη της πόλης. Μεταξύ άλλων, τη διαδικασία διαμόρφωσης, τις ιδιομορφίες και τους μετασχηματισμούς της συλλογικής της οργάνωσης. Επίσης, την καταγραφή και την ανάλυση των χαρακτηριστικών της διεκδικητικής της δραστηριότητας, καθώς και της κοινωνικής συμπαράστασης σε αυτή, προσπαθώντας να ανιχνεύσει τους διαύλους μεταξύ των εργοστασιακών κινητοποιήσεων και της πατραϊκής κοινωνίας. Επιπρόσθετα, την επιρροή των συνδικαλιστικών παρατάξεων στα σωματεία που συνδέονταν με τη μεταποίηση, αλλά και τη σχέση των πρωτοβάθμιων σωματείων της βιομηχανίας με το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Πάτρας. Όλα τα παραπάνω ζητήματα παρακολουθούνται με πιο διεξοδικό τρόπο την περίοδο της Μεταπολίτευσης, με κύριο ερευνητικό προσανατολισμό το πώς η βιομηχανική εργατική τάξη επηρεάστηκε τόσο από το ευρύτερο μεταπολιτευτικό περιβάλλον όσο και από το τοπικό συνδικαλιστικό και κοινωνικό περιβάλλον της Πάτρας. Να σημειωθεί ότι συνολικά, το κέντρο βάρους της μελέτης αποτελούν η εργοστασιακή εργατική τάξη και τα μεγάλης κλίμακας εργοστάσια λόγω της ηγεμονικής θέσης της μεγάλης βιομηχανίας στην πατραϊκή μεταποίηση.

Μέλη Επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής

Λήδα Παπαστεφανάκη, Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Επιβλέπουσα)

Άννα Μαχαιρά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Σταύρος Γούτσος, τ. Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών

Σεραφείμ Σεφεριάδης, Καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Δήμητρα Λαμπροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Νικόλαος Αναστασόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Λάμπρος Φλιτούρης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων