Σάκης Δημητριάδης
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 2018
Τύπος: Διατριβές

Αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής είναι η ιστορία των μεγαλοκτηματιών της Εύβοιας για μια περίοδο ογδόντα ετών, από το 1830 έως το 1910 περίπου. Μολονότι στην Εύβοια, όπως και σε μεγάλο τμήμα της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, την επαύριον της Ελληνικής Επανάστασης κυριαρχούσε το καθεστώς της μεγάλης γαιοκτησίας, για λόγους που σχετίζονται με τον τρόπο που οι περιοχές αυτές αποτέλεσαν μέρος του ελληνικού κράτους, μέχρι σήμερα τα μεγάλα κτήματα της Παλαιάς Ελλάδας και οι ιδιοκτήτες τους δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής έρευνας. Την έλλειψη αυτή φιλοδοξεί να θεραπεύσει, ως ένα βαθμό, αυτή η διατριβή, εστιάζοντας εξίσου στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική δραστηριότητα του κοινωνικού αυτού στρώματος και επιχειρώντας τη μελέτη του σε συνάρτηση με την υπάρχουσα διεθνή βιβλιογραφία για τη μεγάλη γαιοκτησία. Για το σκοπό αυτόν αξιοποιούνται ιδιωτικά αρχεία γαιοκτημονικών οικογενειών, αλλά και μια ποικιλία άλλων πρωτογενών τεκμηρίων, όπως αρχεία άλλων ιδιωτών και κρατικών φορέων, δημοσιευμένες στατιστικές, εφημερίδες, περιοδικά, μαρτυρίες περιηγητών και λογοτεχνικά κείμενα. Το κεντρικό ερώτημα το οποίο διατρέχει την έρευνα αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στους μεγαλοκτηματίες και τον αγροτικό πληθυσμό της νήσου, τόσο τους καλλιεργητές των ιδιοκτησιών τους όσο και τους ανεξάρτητους μικροϊδιοκτήτες των γύρω περιοχών, όπως οι σχέσεις αυτές αποδεσμεύονται μέσα από το λόγο, τα σύμβολα και τις πρακτικές· είναι άλλωστε οι μεταξύ τους σχέσεις που κατεξοχήν διαμορφώνουν και νοηματοδοτούν τις ταυτότητες και των δύο πλευρών. Όπως υποστηρίζεται, η ανισορροπία ανάμεσα στον αγροτικό πληθυσμό και τη διαθέσιμη γη, η χορήγηση πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων στους χωρικούς και άλλες δευτερεύουσες αιτίες ενίσχυσαν σημαντικά μετά την προσάρτηση της Εύβοιας στο ελληνικό κράτος (1833) τη διαπραγματευτική θέση των άμεσων παραγωγών στις σχέσεις τους με τους γαιοκτήμονες και άμβλυναν τις έντονες κοινωνικές αντιθέσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές, ευνοώντας την καλλιέργεια ανάμεσα στους κτηματίες μιας κατά βάση πατερναλιστικού τύπου αντίληψης για το ρόλο τους. Η διατριβή διαρθρώνεται σε επτά κεφάλαια, ένα σύντομο επίλογο που εκθέτει τα κυριότερα από τα συμπεράσματα της έρευνας και τρία παραρτήματα.

Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κατερίνα Γαρδίκα